Samenwerken kan soms verrekte lastig zijn

“Alleen ga je sneller, samen kom je verder”. Deze uitspraak, o.a. de Loesje-posters, gaat al jaren mee. Samenwerken is, ook in onze Brabantse aanpak van het landelijk gebied, gewenst en noodzakelijk. Dat klinkt allemaal mooi, maar soms is het verrekte lastig. Daarom deze keer een column over samenwerken. Wat bedoelen we ermee? Hoe doe je het goed? En wat vraagt dat van de betrokkenen?

Samenwerkende organisaties

Allereerst is het goed om expliciet te maken wat we precies bedoelen met samenwerken. De neiging bestaat om die samenwerking te bekijken vanuit de betrokken organisaties. In de Brabantse aanpak spelen de provincie en de Manifestpartijen een belangrijke rol.

Volgens prof. dr. ing. Geert Teisman zijn we vaak geneigd over organisaties na te denken als afzonderlijke bolletjes (zie afbeelding) met duidelijke grenzen en eigen verantwoordelijkheden. Een publieke partij denkt bijvoorbeeld: ‘Wij zijn de regisseur, en jullie voeren het beleid uit dat wij hebben bedacht’. In de praktijk functioneren organisaties echter niet in isolatie. Ze zijn voortdurend verbonden en in interactie met andere actoren in een dynamisch netwerk met wederzijdse afhankelijkheden (zie afbeelding).

Mensen kunnen samenwerking maken en breken

De verbindingen tussen organisaties lopen niet alleen via formele structuren, overlegtafels, gebiedsprocessen en samenwerkingsovereenkomsten, maar vooral via mensen. Mensen kunnen samenwerking maken en breken. Juist dat maakt samenwerken zo ingewikkeld. Zeker als de opgave complex is.

De maatschappelijke opgaven op het gebied van water, landbouw, energie en natuur zijn groot en hangen met elkaar samen. Hierdoor blijft het altijd ingewikkeld. Tel daarbij op de grote diversiteit aan mensen die erbij betrokken zijn. Ga er samen maar aan staan.

Om in al die complexiteit en diversiteit samen vooruit te komen, worden hoge eisen gesteld aan de vaardigheden van mensen die samenwerken.

Competenties voor samenwerking

Ik weet niet hoe het jullie vergaat, maar ik vind samenwerken soms echt verrekte lastig. Het valt me op hoe moeilijk het vaak is om elkaar goed te begrijpen. Laat staan om samen een probleem te onderzoeken en een gedeelde oplossingen te vinden. Samenwerken is niet voor niets een van de vaardigheden voor de 21e-eeuw.

Voor deze column heb ik enkele artikelen gelezen over de competenties die nodig zijn voor een goede samenwerking. De lijst is enorm; hulpvaardigheid, luistervaardigheid, empathie, flexibiliteit, mensenkennis, aanpassingsvermogen, sensitiviteit, wendbaarheid, onderhandelingsvaardigheden… Het is duidelijk dat ik, en vermoedelijk velen met mij, niet in alle situaties over al deze competenties beschik.

Misschien is daarom de allerbelangrijkste vaardigheid voor een succesvolle samenwerking de intrinsieke overtuiging dat het alleen sámen gaat lukken en het vertrouwen dat alle andere betrokken die overtuiging delen. Want juist dat zorgt ervoor dat we, hoe moeilijk ook, bij tegenslagen steeds weer de energie en motivatie vinden om samen verschillen te overbruggen en samen meters te maken.